Türkiye, İsrail-İran tansiyonunda nasıl bir siyaset izliyor?

İsrail’in İran’a saldırmasıyla başlayan bölgesel tansiyonu en yakından takip eden başkentlerden biri Ankara oldu.

İsrail’in Gazze operasyonlarının yanı sıra Suriye ve Lübnan’a karşı taarruzlarına da sert reaksiyon veren ülkelerin başında gelen Türkiye, son yaşanan tansiyondan de Netanyahu idaresini sorumlu tuttu.

Türkiye’nin açıklamalarında ABD’ye yönelik eleştirel bir bildirinin yer almaması, tam tersine ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı nükleer müzakerelerin barışa giden yolda “tek yöntem” olarak kıymetlendirilmesi dikkat çekti.

İsrail’in 12 Haziran gece saatlerinde başlattığı akınlara ait birinci açıklama, 13 Haziran sabah saatlerinde Dışişleri Bakanlığı tarafından yapıldı.

Dışişleri açıklamasında İsrail’in İran’a hava saldırısı en güçlü formda kınandı ve Netanyahu idaresi Orta Doğu bölgesinde “stratejik istikrarsızlaştırma” siyaseti uygulamakla suçlandı.

Dışişleri’nden birkaç saat sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da gelişmelerle ilgili yazılı bir açıklamayı toplumsal medya aracılığıyla duyurdu.

Erdoğan, son hücumla İsrail’in bölgedeki durumu daha da tehlikeli bir etaba çektiğini kaydetti ve Netanyahu idaresinin kesinlikle engellenmesi gerektiğini kaydetti.

Siyasi açıklamalarının yapıldığı anlarda Ankara’da üst seviye bir güvenlik toplantısının yapıldığı duyuruldu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Savunma Bakanı Yaşar Güler, MİT Başkanı İbrahim Kalın ve Genel Kurmay Lideri Orgeneral Metin Gürak’ın katıldığı toplantıda, bölgede yaşanan tırmanmanın ve bölgeye yansımalarının ele alındığı duyuruldu.

Dışişleri Bakanı Fidan, toplantı sonunda yaptığı açıklamada, Türkiye’yi ilgilendiren muhtemel senaryolara nazaran gerekli tedbirlerin alındığını kaydetti.

İsrail’e sert tenkit, İran’a temkinli destek

Ankara’dan yapılan açıklamaların en temel iletisi, yaşanan tansiyondan büsbütün İsrail’in sorumlu tutulması oldu.

Erdoğan, “katliam şebekesi” olarak tanımladığı Netanyahu’nun idaresindeki “İsrail haydutluğuna” son verilmesi gerektiğini tabir ederken, memleketler arası topluma bu istikamette adım atma çağrısında bulundu.

Dışişleri Bakanı Fidan da açıklamasında, “Gazze’de insanlık dramına yol açan, Lübnan’ı istikrarsızlığa sürükleyen, Suriye’yi işgale yönelen ve bugün de İran’ı maksat alan İsrail’in, bölgeyi istikrarsızlaştırmaya yönelik stratejisinden bir an önce vazgeçmesi gerekmektedir,” tabirleriyle tıpkı noktanın altını çizdi.

Ankara’nın açıklamalarında Tahran idaresine “taziye” dışında siyasi dayanak manasına gelebilecek bir sözün kullanılmaması dikkat çekti.

Türkiye, 2024’te İsrail ile İran ortasında yaşanan tansiyon sırasında İsrail’in hava taarruzlarına maruz kalan İran’ın “misilleme” hakkı olduğunu lisana getirmiş ve Tahran’a bu taraftaki hakkını kullanma konusunda dayanak vermişti.

Trump’ın başlattığı sürece destek

Ankara’nın açıklamalarında, ABD’nin bu süreçteki rolüne ait olumsuz bir atıfta bulunulmaması da dikkat çeken bir unsur oldu.

ABD Başkanı Trump, İsrail’in saldırılarının çabucak akabinde yaptığı açıklamada, İran’ın muahedeye varmaması durumunda askeri yolların daha da güçlü biçimde kullanılacağı iletisi verdi. Trump’ın açıklaması İsrail’in hava akınlarının bundan sonraki süreçte devamı açısından Washington’un açık bir desteği olarak değerlendirildi.

Dışişleri Bakanı Fidan ise dünkü açıklamasında nükleer görüşmelerle ilgili “ABD Lideri Sayın Trump’ın nükleer müzakerelere ait başlattığı sürecin ilerletilmesi, nükleer uyuşmazlığın yol açtığı ihtilafın çözülmesi için tek sistemdir,” sözlerini kullandı.

Ankara’nın Trump idaresi ile bu süreçte karşı karşıya gelmek istemediği yapılan değerlendirmeler ortasında. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Trump ile önce 24-25 Haziran günlerinde Hollanda’da yapılacak NATO Tepesi marjında daha sonra da davet gelmesi durumunda Beyaz Saray’da bir ortaya gelmek istediği biliniyor.

Erdoğan’ın bu kritik görüşmeler öncesinde Ankara-Washington ortasında olumsuz bir hava yaratmamak istediği yapılan değerlendirmeler ortasında.

Ankara ‘zamanlamaya’ dikkat çekiyor

Ankara, İsrail’in İran’a hava saldırısının zamanlamasına da dikkat çekiyor.

Umman arabuluculuğunda ABD ve İran ortasında devam eden müzakerelerin 6. çeşidinden çabucak evvel yapılan hücumun diplomatik uğraşları akamete uğratmak hedefine dikkat çeken Ankara, tıpkı vakitte bu tırmanmanın dikkatlerin Gazze’de yaşanan süreçten uzaklaştırmak niyetine de işaret ediyor.

Dışişleri Bakanı Fidan, “Bölgemizde giderek artan gerginliğin, dikkatleri Gazze’de yaşanan soykırımdan diğer istikamete çekmesine müsaade vermemeliyiz,” sözleriyle bu noktaya dikkat çekti.

İsrail’in İran saldırısının gelecek hafta Filistin-İsrail sıkıntısına “iki devletli çözüm” konferansından çabucak evvel ve bilhassa Avrupa’da Gazze’de yaşanan insani drama karşı İsrail’e baskıların arttığı bir periyotta yaşanması da Ankara’nın zamanlama açısından vurguladığı ögeler ortasında.

Buna paralel olarak Ankara, mevcut çatışmanın bölgenin geri kalanına da yansıyacak biçimde genişleyebileceği ihtarında bulunuyor. İsrail’in bölgede geniş çaplı bir istikrarsızlaştırma siyasetiyle kendisini inançta tutma arayışında olduğunu kaydeden Ankara, Netanyahu idaresine baskının artırılması davetini yapmaya devam ediyor.

Bölge ülkeleriyle temas

İsrail’in hava akınlarının başlamasının akabinde yaşanan süreçte Ankara, bölge ülkeleri ile görüş alışverişi trafiğini artırdı.

Bu sürede Dışişleri Bakanı Fidan’ın 13 Haziran’da Irak ve Ürdün dışişleri bakanları, 14 Haziran’da da Azerbaycan ve Mısırlı muhataplarıyla telefonda görüştüğü kaydedildi. Fidan, dünkü açıklamasında ABD ve İran’la da yakın temas içinde olduklarını belirtti fakat bu görüşmelerin kendisi tarafından mı yoksa diplomat düzeyinde mi olduğunu ayrıntılandırmadı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ise son gelişmelere ait kamuoyuna duyurulan bir görüşmesi olmadı.

About The Author

admin

See author's posts